دانلود پی دی اف کتاب سلطنت قباد و ظهور مزدک احمد بیرشک PDF

هدف کلی کتاب “سلطنت قباد و ظهور مزدک” که در اصل نوشته آرتور امانوئل کریستنسن، ایران‌شناس مشهور دانمارکی، است و توسط احمد بیرشک به فارسی ترجمه شده، انجام یک پژوهش تاریخی انتقادی و جامع درباره تأثیر جنبش مزدکیان بر جامعه ایران ساسانی و به‌طور خاص بر دوران پادشاهی قباد اول و پسرش خسرو انوشیروان است. مهم‌ترین تز و هدف بنیادین این پژوهش این است که ثابت کند داستان مشهور روابط قباد و مزدک، آن‌گونه که در روایت‌های متأخر عربی و ایرانی (دوره اسلامی) آمده، یک واقعیت تاریخی صرف نیست، بلکه بیشتر شبیه یک افسانه یا اسطوره سیاسی است که مواد خام آن از رویدادهای سال‌های ۴۸۸ تا ۵۳۲ میلادی گرفته شده، اما ترکیب‌بندی نهایی آن در چندین دهه پایانی عهد ساسانی به شکلی ناهمگون شکل گرفته و با گذشت زمان بر شاخ و برگ آن افزوده شده است. کریستنسن برای رسیدن به این هدف، ابتدا روایت‌های مختلف درباره این دوره را دسته‌بندی و بازگو می‌کند، سپس تاریخ حکومت قباد را بر اساس نوشته‌های معاصران او (منابع مستقیم) خلاصه می‌کند و در نهایت، به سنجش ارزش و اعتبار روایت‌های دوره اسلامی می‌پردازد تا فرضیه اصلی خود را مبنی بر افسانه بودن ماهیت کامل ماجرای مزدک اثبات کند.

در این پژوهش، ما قصد داریم تا به واکاوی قدیمی‌ترین روایت‌های باقی‌مانده از نویسندگان عرب و ایرانی بپردازیم که درباره دوران حکومت قباد ساسانی و ماجرای جنبش مزدک ارائه شده‌اند؛ این روایت‌ها، علی‌رغم فاصله زمانی‌شان، به دلیل اهمیت ویژه‌شان، مبنای اصلی تحلیل ما قرار می‌گیرند. در مرحله بعد، تلاش خواهیم کرد تا خلاصه‌ای از تاریخ حکومت قباد را با اتکا به نوشته‌های معاصران او و همچنین هم‌عصران خسرو اول (به عنوان منابع دست اول) تدوین کنیم. هدف نهایی ما، سنجش ارزش و اعتبار روایت‌های دوره اسلامی درباره این ماجرا، با توجه به تحقیقات و منابع جدید تاریخی است. یافته‌های ما حاکی از آن است که داستان روابط مزدک و قباد، آن‌چنان که در گزارش‌های مورخان عرب و ایرانی منعکس شده، بیشتر از یک حقیقت تاریخی، شبیه به یک افسانه یا اسطوره سیاسی است. هسته اصلی و “مواد خام” این افسانه، از رویدادهای واقعی سال‌های ۴۸۸ تا ۵۳۲ میلادی، یعنی دوران حکومت پر فراز و نشیب قباد و سال‌های آغازین پادشاهی خسرو انوشیروان، گرفته شده است. با این حال، ترکیب‌بندی و شکل‌گیری نهایی این مواد خام، نه به شکلی یکپارچه، بلکه به تدریج و به شیوه‌ای ناهمگون در چندین دهه پایانی عهد ساسانی صورت گرفته است. با گذر زمان و تکرار شفاهی و کتبی، شاخ و برگ‌های اغراق‌آمیز و جزئیات متناقض فراوانی به این روایت‌ها افزوده شده و این فرآیند تکامل تدریجی، به پیچیدگی و ابهام داستان اصلی مزدک کمک شایانی کرده است، به طوری که تفکیک حقیقت از افسانه را دشوار می‌سازد.

در دهمین سال پادشاهی قباد، مردی به نام مزدک که از اهالی استخر بود، نزد او آمد و وی را به پذیرش آیین مزدکی فراخواند. قباد این دعوت را پذیرفت، اما این اقدام خشم شدید بزرگان و پارسیان را برانگیخت و آن‌ها تصمیم به برکناری و قتل او گرفتند. قباد از آن‌ها پوزش طلبید، ولی این عذرخواهی مقبول واقع نشد و بزرگان سرانجام او را از سلطنت خلع و زندانی کردند. در پی این واقعه، جاماسپ، برادر قباد، به مقام شاهی نشست. اندکی بعد، قباد به کمک خواهرش موفق شد از زندان بگریزد و با همراهی پنج تن از نزدیکان خود، از جمله زرمهر پسر سوخرا، به سمت کشور هیاطله (هپتالیان) گریخت. پس از مدتی، شاه هیاطله با این وعده که یکی از ایالات ایران را به او واگذار کند، ارتشی سی‌هزار نفری در اختیار قباد قرار داد و قباد با این نیروها به ایران بازگشت. هنگامی که قباد به نزدیکی تیسفون رسید، بزرگان که از نپذیرفتن پوزش اولیه او پشیمان شده بودند، به استقبالش رفتند و از او طلب بخشش کردند. قباد نیز بزرگان را بخشید و بدون درگیری وارد کاخ شاهی شد تا دوباره تاج و تخت خود را پس بگیرد.

کتاب “سلطنت قباد و ظهور مزدک” در واقع ترجمه فارسی اثر محقق و ایران‌شناس برجسته دانمارکی، آرتور امانوئل کریستنسن، است که توسط احمد بیرشک، ریاضیدان و مورخ ایرانی، به فارسی برگردانده شده است، و یک پژوهش تاریخی و تحلیلی مهم درباره یکی از پرالتهاب‌ترین دوره‌های ایران ساسانی محسوب می‌شود. این اثر مشخصاً بر دوران پادشاهی قباد اول ساسانی (۴۸۸ تا ۵۳۱ میلادی) و ظهور و تأثیر جنبش مزدکیان به رهبری مزدک بامدادان متمرکز است و فراتر از یک روایت صرف، یک تحلیل انتقادی از منابع به شمار می‌رود. تز اصلی و بحث محوری کریستنسن در این کتاب این است که داستان مشهور و کامل همکاری قباد با مزدک، آن‌گونه که در روایت‌های متأخر دوره اسلامی (مانند آثار فردوسی یا طبری) آمده، بیشتر یک افسانه یا اسطوره سیاسی است تا یک حقیقت دست‌اول تاریخی. نویسنده برای اثبات این فرضیه، ابتدا روایت‌های مختلف عربی و ایرانی را بررسی و سپس آن‌ها را به صورت انتقادی با منابع مستقیم و هم‌عصر (همچون آثار بیزانسی) مقایسه می‌کند؛ در نهایت نتیجه می‌گیرد که هرچند “مواد خام” این داستان‌ها از وقایع واقعی گرفته شده، اما شکل‌گیری نهایی و شاخ و برگ‌های فراوان آن به صورت ناهمگون و افسانه‌آمیز در دهه‌های پایانی عهد ساسانی و پس از آن، به دلایل سیاسی و مذهبی، صورت پذیرفته است. این کتاب به دلیل رویکرد انتقادی خود به منابع و تلاش برای تفکیک افسانه از واقعیت، یک منبع کلیدی و کلاسیک برای مطالعه بحران‌های اجتماعی و دینی اواخر دوران ساسانی و رسیدن به درکی عمیق‌تر از پیچیدگی‌های آن دوره است.