دانلود پی دی اف کتاب سفرنامه ابن فضلان احمد بن فضلان PDF

هدف کلی کتاب سفرنامه ابن فضلان اثر احمد بن فضلان، در وهله اول، ارائه گزارشی رسمی و مشروح از مأموریت دیپلماتیک او به عنوان فرستاده خلیفه عباسی، مقتدر، به سوی پادشاه بلغارهای ولگا به منظور اجرای وظایف مذهبی و سیاسی و کمک مالی به او در جهت ترویج اسلام در آن مناطق دوردست بود، و در وهله دوم، این کتاب با توصیف دقیق و مشاهدات دست اول از جغرافیا، آداب و رسوم، ساختار اجتماعی، زندگی روزمره و مناسک دینی اقوام مختلف آسیای مرکزی و شمال خزر نظیر غزها، روس‌ها و خزرها، نقش یک سند تاریخی و مردم‌نگاری ارزشمند را برای جهان اسلام ایفا می‌کرد.

این سفرنامه شرح مستندی از یک مأموریت دیپلماتیک و سیاحتی است که مبدأ آن شهر بغداد، پایتخت خلافت عباسی، بوده و مسیر آن پس از عبور از سرزمین‌های ماوراءالنهر، به سوی مناطق شمالی و قلمرو بلغارهای ولگا، تا نزدیکی شهر کنونی قازان (پایتخت اسلاوهای باستان در آن زمان)، امتداد یافته است؛ اهمیت بی‌بدیل این اثر در آن است که ابن فضلان به مناطقی قدم گذاشته که به دلیل مشکلات جغرافیایی و اقلیمی طاقت‌فرسا نظیر سرمای شدید و یخبندان‌های طولانی، و همچنین دشواری و خطرات مسیر، کمتر مورد کاوش و استقبال سایر جهانگردان مسلمان یا غیرمسلمان قرار گرفته بود؛ از این رو، سفرنامه ابن فضلان جایگاهی منحصر به فرد در مطالعات تاریخی دارد و برای مدت‌های طولانی به عنوان تنها مرجع دست اول و معتبر در تاریخ‌نگاری اقوامی مانند روس‌ها و بلغارهای ولگا و دیگر مردمان شمال خزر شناخته می‌شود، چرا که توصیفات دقیق او از آداب و رسوم، ساختار سیاسی و مذهبی این اقوام، فاقد هرگونه جایگزین یا منبع موازی در ادبیات تاریخی سایر فرهنگ‌ها است و همین امر بر ارزش علمی و اهمیت آن در تحقیقات حوزه تاریخ، مردم‌شناسی و جغرافیای تاریخی می‌افزاید.

ابن فضلان، به عنوان فرستاده رسمی خلافت عباسی، مأموریت خود را به سوی سرزمین‌های شمالی دریای خزر و قلمرو بلغارستان ولگا در ماه ژوئن سال ۹۲۱ میلادی از شهر بغداد آغاز کرد و او در این سفر طولانی که حدود یازده ماه به طول انجامید، پس از عبور از مسیرهای دشواری شامل شهرهای همدان، ری، نیشابور، مرو، بخارا، خوارزم، و سپس مناطق جغرافیایی مانند حوضه دریاچه آرال، استپ‌های اوست یورت، یائیک (واقع در قزاقستان امروزی) و حوضه رود ولگا، سرانجام در ماه مه سال ۹۲۲ میلادی به مقصد خود در سرزمین بلغارهای ولگا رسید؛ نکته قابل توجه این است که سفر او همزمان با آغاز نخستین موج لشکرکشی‌ها و یورش‌های روس‌ها به سواحل و کناره‌های دریای خزر بود و در طول مسیر، او برخوردهایی با اقوام مختلف از جمله روس‌های وارنگی در سرزمین‌های بلغار ولگا و قلمرو خزرها داشت و در سفرنامه خود، از این اقوام با لحنی آمیخته به دشمنی و انزجار یاد می‌کند.

کتاب سفرنامه ابن فضلان که متن کامل آن به احمد بن فضلان بن العباس بن راشد بن حماد منسوب است، یکی از قدیمی‌ترین و مهم‌ترین متون جغرافیایی و تاریخی برجای‌مانده از تمدن اسلامی در قرون وسطی است که سفر و مأموریت دیپلماتیک وی را به عنوان فرستاده رسمی خلیفه مقتدر عباسی از بغداد به سمت دربار پادشاه بلغارهای ولگا در سال ۹۲۱ میلادی شرح می‌دهد؛ این اثر در اصل به صورت یک رساله یا گزارش رسمی تنظیم شده و شامل توصیفات دست اول و بسیار دقیقی از وضعیت جغرافیایی، اوضاع سیاسی، اقتصادی و به‌ویژه آداب و رسوم، مناسک مذهبی و زندگی روزمره اقوام مختلفی است که ابن فضلان در طول مسیر دشوار خود از بغداد تا شمال خزر با آن‌ها برخورد داشته است، از جمله این اقوام می‌توان به غزها (اغوزها)، خزرها، و به ویژه توصیفات حیرت‌انگیز و منحصربه‌فرد او از روس‌های وارنگی (وایکینگ‌ها) و مراسم تدفین کشتی آن‌ها اشاره کرد که این بخش‌ها از اهمیت فوق‌العاده‌ای در مطالعات تاریخ روس، بلغار، و قوم‌نگاری اروپای شرقی برخوردار است و چون بسیاری از مناطق مورد اشاره به دلایل اقلیمی کمتر توسط سایر جهانگردان پیموده شده، این سفرنامه برای مدت‌ها تنها منبع اطلاعاتی معتبر در مورد این سرزمین‌ها محسوب می‌شد.